کد مطلب:102391 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:385

زندگی سیدرضی گردآورنده ی نهج البلاغه











شریف ابوالحسن محمد الرضی الموسوی در سال 359 ه. در بغداد متولد شد. جد هفتم او از سوی پدر طاهر ذی المناقب ابواحمد الحسین، امام موسی الكاظم (ع) است و جد مادریش امام زین العابدین (ع).

پدرش حسین نقابت خاندان ابی طالب، امیری حج و نظر در مظالم را به عهده داشت. معزالدوله ی بختیار از امرای آل بویه وی را از این سمتها بر كنار كرد، لیكن حسین تن به خواری نداد. تا اینكه عضدالدوله در سال 367 وارد بغداد شد و دولت آل بویه را یكپارچه كرد، و در سال 369 پدر رضی را دستگیر و در قلعه ی فارس به زندان انداخت و املاكش را مصادره كرد. در آن هنگام ده سال بیشتر از زندگی رضی نمی گذشت و به سرودن اشعار آغاز نهاده بود، چون شنید كه مطهر بن عبدالله وزیر عضدالدوله به پدرش گفته است: «چه اندازه در برابر ما به استخوانهای پوسیده می بالی!» و مقصودش نیاكان وی از امامان شیعه بود، از این اهانت سخت به خشم آمده قصیده ای در هجو مطهر سرود، در آن قصیده ضمن هجو و تهدید آن وزیر، پدر خود را می ستاید و بدو افتخار می كند. شگفت آنكه این قصیده ی بلند و استوار كار كودكی دهساله است و به نبوغی پیشرس دلالت دارد.

شریف هیچ مالی از كسی نمی پذیرفت و شعر خود را هم وسیله ی كسب مادیات نساخته بود، بلكه مدح خلفا و ملوك و امراء را بر پایه ی روابط دوستانه، یا منظورهای

[صفحه 32]

سیاسی گذاشته بود و به همین مناسبت در نظر آنان جلال و شكوه بسیاری داشت. بهاء الدوله به وی لقب «رضی ذی الحسین» داد. شرف الدوله پدرش را آزاد كرد و بهاءالدوله علاوه بر بازگرداندن مسئولیتهای پیشین به وی، نظارت بر امور سادات خاندان ابی طالب در سراسر مملكت را هم بر آنها افزود، لیكن حسین ترجیح داد به استراحت بپردازد و تا هنگام درگذشت، همه ی آن كارها را به تدریج به شریف رضی واگذار كرد.

رضی در نزد دانشمندان روزگار خود در بغداد دانشهای گوناگونی آموخت: از ابوعلی فارسی و ابن جنی و مرزبانی، نحو و لغت، از قاضی عبدالجبار، مكتب اعتزال، از شیخ مفید، فقه و اصول عقیده ی امامی، و از استادان تفسیر و حدیث و فلسفه و كلام و علوم بلاغی نیز سود جست.

در اشعار عاشقانه ی شریف دركی راستین و احساساتی آتشین موج می زند. وی در غزلیات خود كمال عفت و پاكی را رعایت كرده است، و بیشتر اشعار او با زندگی و تاثرات ذهنی او پیوند دارد.

مرثیه نیز در اشعار شریف جایگاه خاصی دارد. مراثی بسیاری برای مادر و پدر و استادان و دوستان خود چون ابن جنی و ابی اسحاق الصابی گفته است. لیكن بیشترین مرثیه های او درباره ی جدش حسین بن علی (ع) است. سادگی و متانت كلمات مرثیه های او باعث شده بود كه نوحه خوانان در بغداد و كربلا این ابیات را به صورت نوحه می خواندند.

سید رضی در نثر نیز استاد بود و از جمله آثارش بجز تالیف نهج البلاغه در سال 400 ه.، كتابهای ذیل است:

المتشابه فی القرآن، مجازات الاثار النبویه، تلخیص البیان عن مجازات القرآن، الخصائص و كتابهای دیگر.

وفات او در بغداد در سال 406 اتفاق افتاد.

[صفحه 33]

برای اطلاع بیشتر به منابع زیر مراجعه كنید:

شوقی ضیف، تاریخ الادب العربی، ج 5

مناهل الادب العربی، شریف رضی، شماره ی 14

دیوان شریف رضی.

جعفری، سید محمدمهدی، سید رضی، تهران، طرح نو، چاپ دوم 1378.

[صفحه 35]


صفحه 32، 33، 35.